زندگینامه

زندگینامه دکتر علی محمد بشارتی

آقای علی محمد بشارتی به سال ۱۳۲۳ در یک خانواده‌ی مذهبی در جهرم متولد شد و از همان دوران کودکی با علمای بزرگ آن شهر در ارتباط بوده است. زمانی که هنوز تحصیلات دوره‌ی متوسطه را در جهرم می‌گذراند به فعالیت‌های سیاسی و مبارزه علیه رژیم شاه روی آورد و به همین خاطر دوبار دستگیر و پس از بازداشت موقت آزاد گردید. وی در راه مبارزه علیه رژیم شاه در جهرم، ضمن ارتباط با روحانیون برجسته این شهر، با تعدادی از افرادی که بعدها سازمان مجاهدین خلق را پایه‌گذاری کردند نیز در ارتباط بود،‌ اما تصادفی که باعث شد ایشان کاملاً در خط مبارزه، آن هم در سلک مذهبی‌ها، قرار گیرد اقامت در قم بود که رهآورد سپری کردن دوران سربازی در سپاه دانش این شهر محسوب می‌شود. ایشان پس از سپری کردن دوران سربازی، به استخدام آموزش و پروش قم درآمد و در دوران اقامت در این شهر با توجه به گرایش‌های فکری-مذهبی خود، به فعالیت در چارچوب تشکیل مذهبی مکتب ولیعصر (عج) روی آورد. در این تشکل بیشتر جوان‌های «پرشور مذهبی» شرکت می‌جستند و شیوه‌ی مبارزه‌ی فرهنگی را آموزش می‌دیدند و خود را به لحاظ فکری به تعالیم اسلامی مجهز می‌ساختند تا با انحرافات فکری متأثر از گروه‌های چپ مارکسیستی مقابله کنند.

علی‌رغم آن که آقای بشارتی با تعدادی از بنیان‌گذاران سازمان چپ‌گرای مجاهدین خلق ارتباط دوستانه‌ای داشته و حتی چند نفر از آن‌ها اصالتاً جهرمی بوده‌اند، اما وی همواره از نزدیک شدن به تشکیلات سازمانی آنها دوری جست و همکاری سازمانی با تشکل‌های مذهبی چون مکتب ولیعصر (عج) را ترجیح داد و در نتیجه، ارتباط او با سازمان مجاهدین در حد روابط شخصی با برخی از اعضای این سازمانی معرفی شده است. چنان که از متن خاطرات برمی‌آید آقای بشارتی بینش التقاطی متأثر از مارکسیسم سازمان مجاهدین خلق را قبول نداشته و با مشی مبارزات چریکی آن‌ها نیز موافق نبوده است و از این رو طبیعی بود که به این سازمان نزدیک نشود. او معتقد بود که برای مبارزه با رژیم باید مذهب و فرهنگ شیعه را به استمداد گرفت و جوان‌ها را با مجهز کردن به پشتوانه‌ی فکری-مذهبی به حرکت درآورد.

آقای بشارتی در سال ١٣۴٩ در دانشکده‌ی علوم قضایی قم پذیرفته شد و از آن به بعد مبارزات خود را از پایگاه دانشگاهی دنبال نمود. هنوز تحصیلات خود را به پایان نرسانده بود که با اوج گرفتن جو اختناق سیاسی و دستگیری عده‌ی زیادی از دانشجویان، ساواک نسبت به او و دوستانش مکشوک شد و پس از آن که مدتی فعالیت‌های آنها را زیر نظر قرارداد، سرانجام در ادیبهشت ۱۳۵۳ آنها را دستگیر و زندانی نمود. پس از تحمل شکنجه‌های سخت و طاقت‌فرسا، متعاقب اعلام فضای باز سیاسی، در مرداد ماه ۱۳۵۵ از زندان آزاد شد. ایشان از جمله معدود زندانیانی است که در طول مدت نسبتاً طولانی حبس خویش، ممنوع الملاقات بود یا از پذیرش ملاقات‌کننده امتناع کرد. خاطرات دوران حبس ایشان بسیار مهم و حاوی مطالب تازه‌ای است؛ به‌ویگه ازحیث توصیف اوضاع درونی زندان‌ها، شیوه‌ی شکنجه‌ها، برنامه‌های فرهنگی و روابط‌ بین زندانیان، توع رفتار زندانیان چپ و مذهبی نسبت به یکدیگر و مجادلات فی‌مابین آنها در نوع خود کم نظیر است.

آقای بشارتی متعاقب رهایی از زندان، نه تنها مبارزات سیاسی خود را رها نکرد، بلکه این بار به واسطه‌ی تجربیاتی که در زندان آموخته بود و همچنین مناسب بودن فضای عمومی کشور مبارزات خود را با جدیت بیشتری دنبال کرد و کلیه‌ی کوشش‌های خود را برای شدت بخشیدن به موج انقلابی ایجاد شده در سایه‌ی رهنودهای امام خمینی (ره) مصورف داشت و روی به سوی فعالیت‌های تبلیغی و تنویر افکار عمومی آورد تا از این رهگذر گام مهمی برای به حرکت درآوردن مردم برداشته باشد. لذا به همراه هم‌رزمانش پیام‌های امام خمینی (ره) را ضبط، تکثیر و توزیع می‌کردند و سفرهای تبلیغی متعددی در شهرهای مختلف کشور برای خود تدارک می‌دیدند. از آنجا که راوی در بیان خاطرات خویش، بیش از آنکه به تبیین خاطرات شخصی به صورت داستان‌وار از زندگی و مشاهداتش بپردازد بیشتر به تبیین و تحلیل وقایع مهم با توجه به ذهنیات و مطالعات خود علاقه‌مند بوده، در این قسمت از خاطراتش که مربوط به دوران اوج انقلاب اسلامی ایران است، این ویژگی نمود بیشتری دارد.

با ورود امام خمینی (ره) و پیروزی انقلاب اسلامی، آقای بشارتی، با توجه به شناخت و ارادتی که نسبت به امام خمینی (ره) داشت، خود را وارد تشکیلات انقلابی کرد و در همان روزهای اولیه پس از پیروزی انقلاب همراه عده‌ای مأمور تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد.

بشارتی در این نهاد انقلابی جدیدالتأسیس، مسئولیت واحد اطلاعات و تحقیقات را برعهده داشت و از این جهت مطالب موجود در این قسمت از خاطرات ایشان به نظر می‌رسد برای خوانندگان تازگی زیادی داشته باشد. او تا زمان تثبیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در چارچوب این نهاد انقلابی به فعالیت پرداخت و سپس به منظور شرکت د ررقاتب‌های انتخاباتی اولین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی از آن کناره گرفت و به نمایندگی از مردم جهرم وارد مجلس شد.

برای مدتی قائم مقام وزارت امور خارجه بود تا اینکه در دوره دوم ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی، به وزارت کشور منصوب شد. اکنون نیز مشاور امنیتی مرکز تحقیقات استراتژیک، وابسته به مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

آقای بشارتی در کنار فعالیت‌های اجرایی، دامنه‌ی مطالعات و تحقیقات خود ار توسعه بخشیده و اکنون دوره‌ی دکترای علوم سیاسی را با ارائه‌ی تزی در زمینه‌ی تجزیه و تحلیل تاریخ اسلام و ایران به پایان رسانده است. ایشان از حافظه‌ای بسیار قوی برخوردار است و بسیاری از سوره‌های قرآن، ادعیه و صدها بیت از اشعار حافظ، سعدی، مولوی و دیگر شعرا را در حافظه دارد و به همین دلیل در طول دوره‌ی حبس به دایرﮤ‌المعارف زندان معروف بوده است.

کتاب شعر وی تحتت عنوان «در وادی عشق» که در سال ۱۳۷۲ به طبع رسیده است خود گواهی بر این مطلب است. حاصل مطالعات و تحقیقات آقای بشارتی در زمینه‌ی تاریخ ایران و اسلام، تألیف کتاب‌های «تاریخ تحلیلی اسلام»، «از ظهور اسلام تا سقوط بغداد»، «از انقلاب مشروطه تا کودتای رضاخان، دو جلد»، «۵۷ سال اسارت: تجزیه و تحلیل دوران پهلوی»، «ولایت سرخ»، کتاب «غدیر»، «میهمان آسمانی، تجریه و تحلیل زندگی سیاسی حضرت رضا (ع)» و کتاب «از عرش تا عرش، شرح زندگی حضرت زهرا (س)» است.